Kernenergie – ja of nee?

Nee. In ieder geval als ik spontaan moet antwoorden.

Maar ik ben geen 9 jaar meer oud – helaas – en ondanks dat inmiddels met Fukushima een tweede grote kernramp gebeurt is, wil ik toch even naar de de voordelen en nadelen van kernenergie kijken. Da vraag naar kernenergie of meer kernenergie als oplossing komt steeds vaker voor in de media en bij verschillende politieke partijen – soms zelfs bij mensen, die vroeger nog tegen kernenergie op straat zijn gegaan.

Wat is dus de reden, dat mensen kernenergie als oplossing voor de toekomst zien? Betrouwbaarheid is vaak een punt voor kernenergie, lage CO2-foorprint, betaalbaar is het volgens sommige stemmen ook en er is minder ruimte nodig dan b.v. voor windmolen en solar. Ik zou daar tegenover zeggen: het is gevaarlijk, ethisch niet te doen met een afvalprobleem voor generaties, niet betrouwbaar en duur.

Maar hoe zit dat nu feitelijk? Ik wil naar de volgende punten kijken:

• Gevaar
• Afval
• CO2/duurzaamheid/milieu
• Betrouwbaarheid
• Kosten

De Gevaar van Kernenergie

De gevaren van kernenergie worden algemeen als hoog ingeschat, maar de vraag is hoe gevaarlijk is kernenergie echt en hoe zien de gevaren er uit? Een manier om ernaar te kijken is hoe veel doden vallen per TWh stroom. Hiervoor heb ik de volgende statistiek gevonden:

Hoe worden deze sterfgevallen überhaupt berekend? Er zijn twee redenen om die mensen in deze statistiek terecht komen:

1. Ongevallen: Bij ongevallen zou ik in eerste instantie aan de ongevallen van kerncentrales denken, maar hieronder vallen vooral ongevallen die plaatsvinden bij de winning van de brandstoffen (kolen, uranium, zeldzame metalen, olie en gas) en ongevallen die plaatsvinden tijdens het transport van deze stoffen en dan ongevallen bij de bouw van de elektriciteitscentrale of hun gebruik.
2. Luchtvervuiling: ieder jaar overlijden +/- vijf miljoen mensen voortijdig als gevolg van luchtvervuiling.
   Fossiele brandstoffen en de verbranding van biomassa – hout, mest en houtskool – zijn verantwoordelijk voor de meeste van die sterfgevallen. Door fossiele brandstoffen uit te bannen zou het aantal vroegtijdige sterfgevallen als gevolg van luchtvervuiling met ongeveer drie tot vier miljoen doden per jaar worden verminderd.

Nu heb ik veel vragen aan deze statistiek en meerdere hebben de auteurs ook gezien en beantwoord onder het kopje “sources”. Ook hun verwerking van maar 4000 doden door Tsjernobyl wordt door sommige wetenschappers als heel laag gezien, maar goed, gebruiken wij deze maar even (de 4000 zijn de WHO getalen maar andere cijfers komen tot 100.000 doden direct en indirect – hier meer en hier meer van dezelfde auteurs).

Dus zo als de auteurs hun data getweaked hebben wordt duidelijk dat stroom uit wind en zon maar ook kernenergie de veiligste oplossingen lijken met tegenover kolen en olie die de meeste slachtoffers vragen. De auteurs van de artikel gaan zelfs zo veer te zeggen dat kernenergie levens gered heeft omdat minder fossiele energie nodig was. Okay. Niet verwacht, dat je at zo kan zien, maar aannemelijk.

De gevaar van kernenergie is dus statistisch gezien laag – wat er wel buiten beschouwing wordt gelaten is, wie hier slachtoffer wordt en dat dat zijn bij kernenergie – afhankelijk van de slachtoffercijfers – ook mensen die maar alleen in die omgeving wonen, dus niet direct betrokkene slachtoffers.

Onze erfenis aan de toekomst – wat te doen met al de afval?

Naast de directe gevaren uit ongevallen van kerncentrales zijn er ook gevaren als het gaat om de afvalproducten die bij kernenergie ontstaan. En ik laat hier even buiten beschouwing (heb ik ook bij de gevaren) de gevaren door deerden (b.v. terreur). Maar deze afvalproducten zijn natuurlijk ook een enorm erfenis en last voor toekomstige generaties. Nog is er geen opslag in zicht dat voldoet om eeuwen mee te gaan. Opnieuw gebruiken van de afvallen door b.v. transmutation is ook nog niet mogelijk en de vraag is of dat ooit kan en of er niet alsnog afval over blijft.

Hoe duurzaam is kernenergie?

Mijn mening: helemaal niet, want iets dat voor meer dan 10.000 jaren problemen veroorzaakt is het tegenover van duurzaam. Maar goed, ik geef het een kans en kijk maar naar de punten die misschien wel voor duurzaamheid spreken.

Vaak wordt de lage CO2 uitstoot van kerncentralen als pluspunt voor kernenergie genoemd. Om het al tevoren te zeggen, net als alle andere vormen van energiewinning ook, veroorzaakt kernenergie ook CO2 emissies. Hier zijn de cijfers ook weer heel verschillend ook omdat de CO2 uitstoot die nog in de toekomst bijkomt door opslag (e.a.) niet berekend en maximaal heel grof ingeschat kunnen worden. Tussen 4 en 110 gram CO2 per KWh worden genoemd. Maar in vergelijking met kolen heeft kernenergie toch zeker een voordeel.

Een ander punt: het duurt lange nieuwe kerncentrales te bouwen en deze komen dan helaas iets (te) laat om nog een impact te hebben voor de reductie van CO2.

Betrouwbaarheid

Vaak word de betrouwbaarheid van kernenergie genoemd, dus de mogelijkheid zelf te bepalen of stroom produceert word of niet. Dat is namelijk een nadeel van energie door wind en zon, dat het weer meespelen moet. Gezien het weer (ook in afhankelijkheid van de seizoen) niet beïnvloedbaar is speelt flexibiliteit van een back-up dus ook een rol en deze wil ik dan ook even onder deze kop bijvoegen. Dus hoe betrouwbaar en flexibel is kernenergie?

Zonder te kijken denk ik hierbij aan de warme zomerdagen van de afgelopen 5 jaar en aan berichten dat door warm water in rivieren en lage waterstanden kerncentrales soms uitgeschakeld moesten worden.

Gaan we ervan uit dat kerncentrales in eerste instantie als back-up gaan werken in de toekomst dan zijn ze geen optie. Het duurt te lang voor dat een kerncentrale energie levert als er geen energie uit wind of zon ter beschikking staat. Gezien de hoge fix kosten zijn kerncentrales ook minder als flexibel invalpool geschikt. Gascentrales zouden hier – ook in de toekomst – een betere oplossing kunnen zijn.

Kosten

SPOILER ALERT: dit is het killer argument, want kernenergie is ontzettend duur in vergelijking met energie uit zon en wind. Maar ook hier worden verschillende cijfers gebruikt en afhankelijk van wie cijfers bekend maakt is kernenergie goedkoop of juist duur.

Het probleem is welke kosten worden hiervoor genomen, b.v. gaat het om kernenergie uit oude centrales die al afgeschreven zijn, worden subsidies meegerekend, wie betaald de lange termijn problemen en wat gaan ze kosten, enz. Er zitten dus nog kosten aan verbonden die zich niet eens laten berekenen of die buiten beschouwing worden gelaten – afhankelijk of mensen voor of tegen kernenergie zijn.

Volgens tech-for-future zijn de kosten voor stroom uit zowel bestaande als nieuwe kerncentrales veel lager dan alle andere vormen van stroomwinning. Weinig verassend maakt oekonews.at gebruik van andere bronnen die juist kernenergie als duur aangeven.

Een Twitter-thread met informatie van Fraunhofer ISE is hier te vinden:

Damit sollte sich die Debatte, auf welche Weise wir Strom erzeugen sollten, eigentlich erledigt haben: pic.twitter.com/5b2RkxeskW

— Jörg Marius Ebel (@Joerg_Ebel) October 25, 2021

Het DIW (Deutsches Institut für Wirtschaftsforschung) heeft 2019 een paper publiceert en kot tot het volgende resultaat:

Model runs suggest that investing in nuclear power plants is not profitable, i.e. expected net present values are highly negative, mainly driven by high construction costs, including capital costs, and uncertain and low revenues. Even extending reactor lifetimes from currently 40 years to 60 years does not improve the results significantly. We conclude that the economics of nuclear power plants are not favorable to future investments, even though additional costs (decommissioning, long-term storage) and the social costs of accidents are not even considered.

https://www.diw.de/documents/publikationen/73/diw_01.c.698579.de/dp1833.pdf

Als dus economie experts al aangegeven dat het niet verstandig is nieuwe AKWs te bouwen: dan laten we het beter.

Mijn conclusie blijft dan toch – ongeacht kernenergie sommige voordelen heeft qua CO2 emissies en minder gevaarlijk lijkt dan gedacht, dat het ethisch alsnog niet te rechtvaardigen is deze hypotheek voor toekomstige generaties achter te laten en ook het risico voor omwonenden gewoon te hoog is plus de kosten niet alleen nu al hoog zijn maar ook niet berekenbaar zijn voor de toekomst.

DUS:

UPDATE 08-12-2002: een nieuwe bron met heel veel feiten:

Die Fakten zur Atomkraft, die weder Gegner noch Befürworter wahr haben wollen