Gemeenten centraal in klimaatcrisis

Deze post is deels samenvatting en deels reactie op een artikel op Scientists for Future Deutschland.

De discussies over onderwerpen als duurzaamheid, energietransitie of warmtevisie geven een heel beeld dat het vooral de gemeenten zijn, die de last van de klimaatcrisis het hoofd moeten bieden. De onvermijdelijk noodzakelijke herstructurering van energievoorziening, mobiliteit en wonen vindt plaats direct bij de mensen, in steden en gemeenten. De gemeenten kunnen de daarvoor benodigde miljarden niet in hun eentje bij elkaar krijgen. Naast het veiligstellen van financiële middelen voor nieuwe infrastructuren krijgen gemeentes ook te maken met een aanzienlijke personeelsbehoefte.

De duurzame omschakeling betekent op gemeentelijk niveau in de eerste plaats het renoveren van de gebouwen van (gemeentelijke) woningbouwverenigingen of gebouwen die eigendom zijn van de stad en deze te voorzien van hernieuwbare energiebronnen, terwijl het verbruik van aardgas duurzaam (!) wordt verminderd.

De onvermijdelijke transformatie van steden is meer dan alleen een omschakeling van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energiebronnen. De klimaatverandering die nu al plaatsvindt, zal leiden tot veranderde milieu- en leefomstandigheden in steden.

“Een ander belangrijk middel is om de toewijzing van stedelijke ontwikkelingsgebieden te koppelen aan klimaatpolitieke, ecologische en sociale, generatiecriteria […] Volgens de bevindingen van de Wereld Meteorologische Organisatie zullen hevige regenval en hittegolven toenemen. Steden niet verder afdichten en tegelijkertijd omvormen tot sponsachtige steden die regenwater opvangen, gecontroleerd opslaan en bij hittegolven beschikbaar stellen.”

Christina West, S4F-lid

Gebouwen, openbare ruimtes, platte daken zijn multifunctioneel inzetbaar: de halfschaduw van verhoogde zonnepanelen gedijt dakbegroening, die op zijn beurt effectief fungeert als retentiereservoir bij hevige regen. Groene gevels met verschillende modi en functies vullen dergelijke maatregelen aan.

De noodzakelijke maatregelen om de klimaatcrisis het hoofd te bieden vergen enorme investeringen, maar creëren tegelijkertijd enorme kansen voor de lokale economie. Het laatste is een punt die in de discussies in Den Helder nog veel te weinig ter sprake komt, alleen als het om een waterstoffabriek gaat lijken ook economische voordelen van de energietransitie gezien te worden (in ieder geval door en partij).

Gemeenten zijn belangrijke actoren in de transformatie en hebben een beslissende rol bij de uitvoering van de duurzaamheidsdoelen. Hiervoor hebben zij voldoende personele en financiële middelen nodig, een kwalificatieoffensief en een duidelijk wettelijk kader. De vraag of de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs 2015 – oftewel klimaatneutraliteit in 2035 – of de VN Klimaatconferentie COP 26 in Glasgow in 2021 uiteindelijk worden gerealiseerd worden in de gemeenten beslist.

Lange termijn denken, dus verder dan de volgende gemeenteraadsverkiezing is hierbij belangrijk, maar mijlpalen op korte termijn kunnen de nodige dynamiek stimuleren.